Unijne i międzynarodowe traktaty nakładają na Polskę obowiązek odejścia od pozyskiwania energii ze spalania paliw kopalnych najpóźniej do połowy bieżącego stulecia. Ten cel nie zostanie zrealizowany bez dużych inwestycji w OZE. To właśnie dlatego w ostatnim czasie coraz częściej można natknąć się na farmy fotowoltaiczne. Czym są? I jak wygląda procedura inwestycyjna od strony formalnej i biznesowej?

Jak działa farma fotowoltaiczna?

Podstawowym składnikiem niezbędnym przy budowie farmy fotowoltaicznej jest grunt, na którym na specjalnych konstrukcjach instalowane są panele fotowoltaiczne. W ciągu dnia słońce generuje energię elektryczną, która następnie wysyłana jest do sieci elektroenergetycznej. Z tego powodu duża elektrownia fotowoltaiczna powinna znajdować się blisko takiej infrastruktury, co ułatwi jej podłączenie.

Jak założyć farmę fotowoltaiczną w Polsce?

Inwestorzy w przeważającej większości dzierżawią grunt od osoby trzeciej. Przy wyborze odpowiedniego terenu należy zwrócić uwagę na jego położenie i wielkość. W celu osiągnięcia rentowności elektrowni fotowoltaicznej lokalizacja powinna znajdować się w okolicy o niewielkim zalesieniu oraz niskiej zabudowie. Co więcej, grunt nie może być mniejszy niż 0,5 hektara o klasie IV lub niższej. Z tego powodu doskonale sprawdzą się w tym wypadku nieużytki rolne.

Następnie należy zainwestować adekwatnie wysoki kapitał w taką inwestycję. Jej wycena jest oczywiście uzależniona od jakości użytych komponentów oraz jej wielkości. Należy jednak przyjąć, że koszt zaprojektowania, przygotowania należytego terenu oraz zakupu niezbędnych elementów dla farmy o mocy 1 MW to około 4,5 miliona złotych.

Czy farma fotowoltaiczna jest szkodliwa?

Farma fotowoltaiczna to zysk nie tylko dla inwestorów, ale również dla lokalnych społeczności mogących kupować energię elektryczną wyprodukowaną z niskoemisyjnego źródła, które nie powoduje degradacji lokalnych ekosystemów.

Niestety w ostatnim czasie zdarzyły się przypadki protestów przed budową elektrowni fotowoltaicznych. Mieszkańcy obawiali się m.in. hałasu oraz szkodliwego dla zdrowia pola elektromagnetycznego. Należy jednak zaznaczyć, że przy pracy instalacji występuje bezpieczne dla zdrowia i życia ludzi pole niejonizujące. Co więcej, każda tego typu inwestycja musi spełniać rygorystyczne normy wynikające z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.

W ostatnim czasie zaczyna rozwijać się również tzw. „agrofotowoltaika”, która m.in. w Niemczech napędza rolnictwo zieloną energią. Na terenie farm fotowoltaicznych rozwijane są pasieki lub hodowane rośliny, a na terenie np. sadów montowane są panele fotowoltaiczne, które chronią rośliny nie tylko przed palącym słońcem, ale dostarczają bezemisyjnej energii na potrzeby działalności.

Nie należy się również obawiać uciążliwego hałasu. Współczesne falowniki oraz transformatory pracują bardzo cicho. W razie potrzeby można je również odpowiednio izolować, co dodatkowo pomoże w redukcji niechcianych decybeli.

Budowa farmy – pozwolenia na budowę

Realizacja inwestycji w farmy fotowoltaiczne wymaga spełnienia szeregu wymogów formalnych. W pierwszej kolejności należy uzyskać decyzję środowiskową. Ten dokument jest konieczny, jeśli lokalizacja elektrowni będzie miała wpływ na okoliczne środowisko naturalne. W przypadku gruntów znajdujących się na obszarze chronionym, pozyskanie takiej decyzji jest niezbędne przy farmach o powierzchni większej niż 0,5 hektara. W pozostałych przypadkach jest to 1 hektar.

Trzeba również zgłosić się do urzędu gminy lub miasta, aby uzyskać decyzję o warunkach zabudowy. W tym celu należy przedstawić uzyskaną wcześniej decyzję środowiskową, dwie geodezyjne mapy w skali 1:1000, graficzne lub opisowe przedstawienie inwestycji oraz dowód uiszczenia opłaty z Urzędu Skarbowego. Należy jednak zaznaczyć, że ten krok jest zbędny, jeśli teren jest ujęty w MPZP.

Każdy inwestor musi również uzyskać zgodę na przyłączenie farmy u Operatora Sieci Dystrybucyjnej, aby wyprodukowana energia mogła trafić do sieci. Jest to dosyć czasochłonna formalność, ponieważ według przepisów odpowiedni organ ma nawet 150 dni na rozpatrzenie wniosku.  Poza tym prawo budowlane zakłada konieczność uzyskania pozwolenia na budowę w urzędzie. W tym celu należy przygotować przemyślany projekt oraz zawczasu uregulować kwestie gruntu, na którym znajdzie się elektrownia.

Na koniec należy również zaznaczyć, że wszystkie farmy o mocy większej niż 1 MW muszą otrzymać koncesję wydawaną przez URE. Bez niej sprzedaż energii jest niemożliwa.

Farma fotowoltaiczna – unijne i państwowe dofinansowania oraz kredyty

Unijne oraz krajowe regulacje zobowiązują polityków do przygotowywania programów, które mają zachęcić inwestorów do lokowania swojego kapitału w OZE. Bardzo interesującą perspektywą jest Partnerstwo Publiczno-Prywatne. Za jego pośrednictwem prywatni przedsiębiorcy mogą realizować tego typu projekty z jednostkami administracyjnymi (np. gminami). Jeśli obie strony nawiążą współpracę, inwestor otrzymuje wynagrodzenie przez cały czas realizowania projektu oraz może uzyskać część zysku ze sprzedaży energii po oddaniu farmy do użytku. Szczegóły ustalane są jednak indywidualnie przy każdym projekcie.

W najbliższych latach Polska ma uzyskać nawet 50 miliardów unijnych dotacji oraz pożyczek z tytułu Krajowego Planu Odbudowy oraz Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, który jest w całości poświęcony promocji rozwiązań mających pomóc w odejściu od paliw kopalnych.

Eksperci oceniają również, że stopa zwrotu z inwestycji w farmy fotowoltaicznej nie powinna przekraczać 10 lat. Z tego powodu wiele instytucji finansowych przygotowało już ofertę kredytów dla klientów biznesowych, które cechują się niskim wkładem własnym. Dzięki nim zainteresowani przedsiębiorcy mogą dokapitalizować swoją przyszłą elektrownię.

Czy farma fotowoltaiczna się opłaca?

Inwestycja w elektrownie fotowoltaiczną to bez wątpienia dobry sposób na ulokowanie swojego kapitału. Polityka rządowa i unijna oferuje wsparcie na początkowym etapie inwestycji, a rosnące ceny energii pozyskiwanej z konwencjonalnych źródeł tylko przyspieszają jej stopę zwrotu.

Co więcej, jest to lokata w przyszłość. Według prognozy Instytutu Energetyki Odnawialnej do 2030 roku moc instalacji fotowoltaicznych wzrośnie z 6,7 do 27 GW, a motorem napędowym będą właśnie duże farmy, które zyskają przewagę względem nasyconego rynku prosumenckich elektrowni PV.